ZALECENIE Nr 114
MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY
dotyczące ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym.

Sesja Konferencji: 44

Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy,

zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy i zebrana tam w dniu 1 czerwca 1960 r. na czterdziestej czwartej sesji,

postanowiwszy przyjąć niektóre wnioski dotyczące ochrony pracowników przed działaniem promieni jonizujących, która to sprawa stanowi czwarty punkt porządku dziennego sesji,

postanowiwszy, że wnioski te zostaną ujęte w formę zalecenia uzupełniającego Konwencję dotyczącą ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r.,

przyjmuje dnia dwudziestego drugiego czerwca tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego roku następujące Zalecenie, które otrzyma nazwę: Zalecenie dotyczące ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r.:

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Niniejsze Zalecenie powinno mieć zastosowanie w drodze ustawodawczej, w drodze zbiorów wytycznych lub w inny odpowiedni sposób. Wprowadzając w życie postanowienia Zalecenia właściwa władza winna konsultować się z przedstawicielami pracodawców i pracowników.

2.1) Niniejsze Zalecenie powinno mieć zastosowanie do wszystkich czynności, przy których pracownicy narażeni są na promieniowanie jonizujące podczas pracy.
2) Niniejsze Zalecenie nie ma zastosowania ani do substancji radioaktywnych, bez względu na to, czy znajdują się one w szczelnym zamknięciu, czy też nie, ani do aparatów wytwarzających promieniowanie jonizujące, które ze względu na wydzielanie słabych dawek promieniowania jonizującego mogą być wyłączone ze stosowania wobec nich postanowień Zalecenia w trybie przewidzianym w ust. l dla wprowadzenia w życie Zalecenia.

3. W celu realizacji postanowień ust. 2 art. 3 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., każdy Członek zobowiązany jest do przestrzegania zaleceń wydawanych co pewien czas przez Międzynarodową Komisję Ochrony przed Promieniowaniem oraz do przestrzegania norm przyjętych przez inne właściwe organizacje.

II. NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE NORMY

4. Normy przewidziane w art. 6, 7 i 8 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., powinny być ustalane z uwzględnieniem odpowiednich wielkości zalecanych co pewien czas przez Międzynarodową Komisję Ochrony przed Promieniowaniem. Poza tym, najwyższe dopuszczalne stężenie substancji radioaktywnych w powietrzu i wodzie, jakie może być wchłonięte przez organizm, powinno być ustalone na podstawie wspomnianych norm.

5. Należy przedsięwziąć wszelkie środki ochrony indywidualnej i zbiorowej, aby najwyższe dopuszczalne normy, o których mowa w art. 6, 7 i 8 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., nie zostały przekroczone i aby najwyższe dopuszczalne stężenia, określone w ust. 4, które mogłyby przeniknąć do organizmu człowieka, nie zostały przekroczone w powietrzu i w wodzie.

III. KOMPETENTNA OSOBA

6. Pracodawca powinien zapewnić sobie usługi kompetentnej osoby, której zadaniem byłoby zajmowanie się zagadnieniami dotyczącymi ochrony przed promieniowaniem jonizującym w przedsiębiorstwie.

IV. METODY OCHRONY

7.1) W przypadkach, gdy zapewniają one skuteczną ochronę, należy dać pierwszeństwo metodom ochrony zbiorowej, które odnoszą się do urządzeń lub do organizacji pracy.
2) Jeżeli metody ochrony zbiorowej są niewystarczające, należy je uzupełnić wyposażeniem ochrony indywidualnej i, w zależności od potrzeb, innymi środkami odpowiedniej ochrony.

8.1) Wszystkie urządzenia i aparaty ochronne powinny być tak skonstruowane lub zmodyfikowane, aby spełniały funkcje, do jakich są przeznaczone.
2) Należy przedsięwziąć wszelkie możliwe środki do zapewnienia regularnej kontroli tych urządzeń i aparatów, w celu umożliwienia sprawdzenia, czy ich stan, usytuowanie i funkcjonowanie są zadowalające, i czy zapewniają pożądaną ochronę. Powinny one być, w szczególności, kontrolowane przed uruchomieniem i po każdej zmianie sposobu użytkowania oraz po zmianie wprowadzonej w wyposażeniu i osłonie.
3) Każde uszkodzenie stwierdzone w urządzeniach i aparaturze powinno być natychmiast naprawione; w razie potrzeby należy natychmiast te urządzenia wyłączyć z pracy, aż do chwili usunięcia stwierdzonych wad.
4) Właściwe władze powinny określić odpowiednią formę inspekcji działającej w regularnych odstępach czasu i zajmującej się głównymi elementami wyposażenia ochronnego, a w szczególności aparatami kontrolującymi promieniowanie.

9.1) Prace przy otwartych źródłach promieniowania powinny być wykonywane przy zastosowaniu wszelkich środków ostrożności, koniecznych ze względu na skażenie pochodzące z tych źródeł.
2) Należy stosować metody pracy zapewniające zredukowanie do minimum możliwości przenikania substancji radioaktywnych do organizmu i niebezpieczeństwo zanieczyszczenia radioaktywnego.

10. Należy z góry ustalić plan stosowania odpowiednich środków:
a) w celu możliwie szybkiego wykrycia wszelkich wad szczelności lub uszkodzeń zamkniętego źródła substancji radioaktywnych, mogących spowodować niebezpieczeństwo zanieczyszczenia radioaktywnego;
b) w celu bezzwłocznego zapobieżenia rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń radioaktywnych i w celu zastosowania innych metod zabezpieczenia, łącznie z metodami odkażania, w razie potrzeby przy bezpośredniej współpracy wszystkich zainteresowanych władz.

11. Źródła mogące narazić pracowników na działania promieniowania jonizującego i miejsca, w których może wystąpić takie niebezpieczeństwo, lub w których pracownicy mogą być narażeni na działanie zanieczyszczeń radioaktywnych, powinny być zaopatrzone, w odpowiednich przypadkach, w łatwo dostrzegalną sygnalizację.

12. Wszystkie zamknięte lub otwarte źródła substancji radioaktywnych, użytkowane lub przechowywane przez zakład, powinny być odpowiednio zarejestrowane.

13.1) Właściwa władza powinna wymagać od pracodawcy lub zakładu użytkującego, albo posiadającego, substancje radioaktywne sporządzania, w sposób przez nią ustalony, sprawozdania o użytkowaniu wspomnianych substancji.
2) Właściwa władza powinna określić warunki, w jakich powinny być przechowywane substancje radioaktywne, jeżeli nie są one użytkowane.

14. Żadna substancja radioaktywna nie powinna być odstępowana innemu pracodawcy lub innemu zakładowi bez uprzedniego zawiadomienia, jakiego mogłaby wymagać właściwa władza.

15.1) Każdy, kto ma powód do przypuszczania, że źródło substancji radioaktywnej zaginęło, zostało skradzione lub uszkodzone, powinien zawiadomić o tym natychmiast kompetentną osobę wymienioną w ust. 6 albo — gdy jest to niemożliwe — inną odpowiedzialną osobę, która możliwie szybko zawiadomiłaby o tym osobę kompetentną.
2) W razie stwierdzenia zaginięcia, kradzieży lub uszkodzenia, należy o tym zawiadomić niezwłocznie właściwą władzę.

16. Ze względu na szczególne problemy zdrowotne, wynikające przy zatrudnianiu kobiet w wieku płodności przy pracach pod działaniem promieniowania, należy podjąć wszelkie środki ostrożności dla zapewnienia, aby kobiety te nie były narażone na działanie silnego promieniowania.

V. KONTROLA NAD PROMIENIOWANIEM

17.1) Należy przeprowadzić odpowiednią kontrolę pracowników i miejsc pracy, mającą na celu określenie stopnia narażenia pracowników na promieniowanie jonizujące lub działanie substancji radioaktywnych oraz sprawdzenie, czy ustalone normy są przestrzegane.
2) W razie promieniowania zewnętrznego kontrolę należy prowadzić za pomocą filmów, dozomierzy lub innych odpowiednich przyrządów.
3) W razie promieniowania wewnętrznego, jeżeli istnieją powody do przypuszczania, że najwyższe dopuszczalne normy mogą być osiągnięte lub zostały przekroczone, kontrola ta powinna obejmować ocenę:
a) zanieczyszczeń radioaktywnych;
b) w miarę możności - ilość znajdujących się w organizmie substancji radioaktywnych;
4) Poza oznaczeniem stopnia promieniowania na całe ciało człowieka, kontrola powinna umożliwić ustalenie najbardziej szkodliwego dla organizmu promieniowania cząstkowego.

18. Wszędzie tam, gdzie jest to potrzebne, właściwa władza powinna zarządzić kontrolę w celu wykrycia zanieczyszczenia rąk, dała i ubrania osób opuszczających miejsce pracy.

19. Osoby przeprowadzające kontrolę pracowników, zgodnie z postanowieniami Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., i niniejszego Zalecenia, powinny być zaopatrzone w odpowiednie wyposażenie i środki do skutecznego wykonywania swych zadań.

VI. BADANIA LEKARSKIE

20. Wszystkie badania lekarskie, przewidziane w Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., powinny być przeprowadzane przez odpowiednio wykwalifikowanego lekarza.

21. W przypadkach wskazanych w art. 13 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., należy przeprowadzić wszystkie niezbędne badania specjalistyczne.

22. Badania lekarskie wymienione w poprzednich ustępach nie powinny obciążać pracowników żadnymi wydatkami.

23. Lekarze przystępujący do przeprowadzania badań powinni mieć możność zaznajomienia się z warunkami pracy zainteresowanych pracowników.

24. Dla wszystkich pracowników, podlegających takim badaniom lekarskim, należy założyć karty zdrowia i przechowywać je zgodnie ze wskazaniami odpowiedniej władzy.

25. Wzór karty zdrowia powinien być znormalizowany dla całego kraju.

26. W miarę możliwości należy prowadzić pełny wykaz wszystkich dawek, zaabsorbowanych podczas pracy przez każdego pracownika — zgodnie z ust. 24, aby można było obliczyć łączne dawki w stosunku do czasu jego zatrudnienia.

27. Jeżeli na skutek orzeczenia lekarskiego, wydanego zgodnie z art. 14 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., okaże się, że niewskazane jest dalsze narażanie pracownika na działanie promieniowania jonizującego przy jego normalnej pracy, należy poczynić wszelkie właściwe kroki w celu przeniesienia tego pracownika do innej, odpowiedniej pracy.

VII. NADZÓR I ZAWIADAMIANIE

28. Określona w art. 15 Konwencji dotyczącej ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., służba inspekcyjna powinna składać się lub z łatwością dysponować dostateczną liczbą osób, orientujących się doskonale w niebezpieczeństwach wynikających z promieniowania jonizującego i mogących pełnić funkcje doradców w dziedzinie ochrony przed promieniowaniem jonizującym.

29. 1) Przedstawiciele wspomnianej służby inspekcyjnej powinni być upoważnieni do podejmowania kroków zmierzających do usuwania braków zauważonych w urządzeniach, aparaturze lub w metodach pracy, które mogą oni uznać z uzasadnionych przyczyn — za szkodliwe dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników z powodu wydzielania promieni jonizujących.
2) Aby móc podejmować takie kroki, przedstawiciele służby inspekcyjnej powinni mieć prawo, z zastrzeżeniem wszelkiej pomocy sądowej lub administracyjnej przewidzianej ustawodawstwem, zarządzić lub zlecić:
a) wprowadzenie w ustalonym terminie zmian w urządzeniach, które są niezbędne do zapewnienia ścisłego przestrzegania przepisów dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników;
b) zastosowania środków natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.

30.1) Każdy Członek powinien przewidzieć środki mające na celu kontrolę rozdziału i stosowania źródeł promieniowania jonizującego.
2) Środki te powinny obejmować:
a) zawiadomienie właściwej władzy, w sposób przez nią ustalony, o dostawie tego rodzaju źródeł promieniowania;
b) przekazanie właściwej władzy, w sposób przez nią ustalony, informacji dotyczących rodzaju aparatury lub urządzeń i środków przewidzianych dla zapewnienia ochrony przed promieniowaniem jonizującym przed podjęciem po raz pierwszy czynności, przy których pracownicy mogą być narażeni na działanie promieniowania jonizującego, i przed przystąpieniem do rozbudowy i poważnych zmian w aparaturze lub w urządzeniach, które wydzielają promienie jonizujące albo które zapewniają ochronę przed nimi.

31. Pracodawca powinien również zawiadomić właściwą władzę, w sposób przez nią ustalony, o ostatecznym zaprzestaniu prac, przy których pracownicy mogą być narażeni na promieniowanie jonizujące.

VIII. WSPÓŁPRACA MIĘDZY PRACODAWCAMI A PRACOWNIKAMI

32. Pracodawcy i pracownicy powinni poczynić wszelkie kroki w celu osiągnięcia możliwie najściślejszej współpracy w zakresie stosowania środków ochrony przed promieniowaniem jonizującym.